Rodzaje udaru mózgu
- Udar niedokrwienny (zawał mózgu). Występuje gdy tętnica doprowadzająca krew do jakiegoś obszaru mózgu stanie się niedrożna lub gdy przepływ krwi jest niewystarczający – nie zapewnia dostatecznego zaopatrzenia komórek mózgowych w tlen i w składniki odżywcze.
- Udar krwotoczny (wylew krwi do mózgu). Dochodzi do niego na skutek pęknięcia naczynia krwionośnego. Krwotok może być śródmózgowy lub podpajęczynówkowy, krew gromadzi się pomiędzy mózgiem a otaczającą go oponą pajęczą). Wylana krew niszczy okoliczną tkankę i zaburza funkcjonowanie całego mózgu, powodując wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
- Przemijający atak niedokrwienny (mikroudar). Objawy trwają średnio 15 – 60 minut, a następnie całkowicie ustępują. Nie wolno lekceważyć mikroudaru, może on poprzedzać pełnoobjawowy udar.
Przyczyny udaru mózgu
Udar mózgu. Czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka niepodlegające modyfikacji:
- Starszy wiek to najistotniejszy czynnik ryzyka.
- Płeć męska. Mężczyźni częściej od kobiet doświadczają udaru mózgu.
- Predyspozycje genetyczne. Występowanie udaru u rodziców stanowi silny czynnik ryzyka u potomstwa.
- Uwarunkowania etniczne.
- Przebyty udar mózgu – zwiększa się ryzyko kolejnego udaru.
Czynniki ryzyka podlegające modyfikacji (czyli te, których możemy uniknąć):
- Nadciśnienie tętnicze. Nieleczone jest główną przyczyną udaru krwotocznego.
- Choroby serca, zwłaszcza migotanie przedsionków.
- Cukrzyca.
- Miażdżyca.
- Palenie papierosów, także tzw. palenie bierne.
- Nadużywanie alkoholu.
- Otyłość.
- Dna moczanowa.
- Zespół bezdechu sennego.
- Zaburzenia krzepnięcia.
- Stosowanie amfetaminy i kokainy.
- Niska aktywność fizyczna.
Objawy udaru mózgu
- Nagły i ostry ból głowy.
- Niedowład kończyn po jednej stronie ciała.
- Niewyraźne mówienie i trudności w przełykaniu.
- Osłabienie mięśni twarzy np. opadający kącik ust.
- Podwójne i/lub niewyraźne widzenie.
- Trudności w utrzymaniu równowagi i zaburzona koordynacja ruchów.
- Dezorientacja czasowo – przestrzenna.
- Zaburzenia pamięci, zwłaszcza świeżej.
- Zaburzenia świadomości, a nawet utrata przytomności.
Ważne, by jak najszybciej dostrzec pierwsze objawy udaru. Wdrożone wcześnie leczenie może cofnąć objawy, uratować przed trwałą niepełnosprawnością, a nawet przed śmiercią.
Skutki udaru mózgu
Udar mózgu jest trzecią co do częstości występowania przyczyną śmierci i pierwszą przyczyną niepełnosprawności wśród osób dorosłych. U pacjentów, którzy przeżyli udar, aż 60% pozostaje z mniejszą lub większą niesprawnością ruchową, a połowa z nich jest niesamodzielna i wymaga stałej opieki. W następstwie udaru mogą też wystąpić:
- zaburzenia układu sercowo – naczyniowego,
- zakażenie dróg moczowych,
- odparzenia i odleżyny u osób leżących
- przykurcze i zaniki mięśniowe,
- zaburzenia psychiczne,
- afazja
- problemy z połykaniem, ryzyko zachłyśnięcia się i niedożywienia.
Udar mózgu a niedosłuch
Udar mózgu może wpłynąć na każdy ze zmysłów. Mózg przetwarza to co słyszymy i jeżeli odpowiedzialne za to obszary zostaną uszkodzone – możliwa jest częściowa lub nawet całkowita utrata słuchu.
W przypadku udaru niedokrwiennego, który jest najczęstszą formą udaru mózgu, dochodzi do blokady lub zwężenia naczyń krwionośnych, co ogranicza dopływ krwi do mózgu. Brak odpowiedniego natlenienia może prowadzić do uszkodzenia struktur nerwowych odpowiedzialnych za słuch.
Natomiast udar krwotoczny, który wynika z pęknięcia naczyń krwionośnych i wylewu krwi do mózgu, może powodować ucisk na otaczające obszary mózgu, w tym na te odpowiedzialne za przetwarzanie dźwięków.
Niedosłuch po udarze mózgu może być trudny do diagnozowania, ponieważ objawy mogą być mylone z innymi skutkami udaru, takimi jak trudności z mową czy pamięcią. Dlatego istotne jest, aby pacjenci po udarze poddawali się regularnym badaniom słuchu i skonsultowali się z lekarzem w razie jakichkolwiek niepokojących objawów.
Leczenie udaru mózgu
W razie niedotlenienia komórki mózgowe zaczynają obumierać już po kilku minutach. Konieczna jest natychmiastowa interwencja lekarska. Chory jak najszybciej powinien trafić na oddział udarowy w szpitalu, gdzie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie. Dlatego tak ważne jest dostrzeżenie pierwszych objawów i wezwanie Zespołu Ratownictwa Medycznego.
Profilaktyka udaru mózgu
Udar mózgu może dotknąć każdego i w każdym momencie. Wprawdzie nic nie możemy poradzić na niepodlegające modyfikacji czynniki ryzyka, ale jest ich znacznie mniej niż tych, na które można działać prewencyjnie. Większość chorób podnoszących ryzyko wystąpienia udaru jest uleczalna i można im zapobiegać, przestawiając się na zdrowy tryb życia.
W profilaktyce udarów mózgu kluczowe znaczenie ma właśnie poprawa stylu życia. Jeżeli chcemy zminimalizować zagrożenie, musimy zadbać o:
- Prawidłowe leczenie chorób współistniejących.
- Utrzymanie odpowiedniej masy ciała (szczególnie niebezpieczna jest otyłość brzuszna).
- Aktywność fizyczną.
- Zdrowe żywienie (mniej tłuszczów zwierzęcych i soli, więcej warzyw owoców i ryb).
- Rezygnację z używek. Zwłaszcza palenie papierosów jest szkodliwe, także bierne palenie.
- Bardzo ważne jest też unikanie stresujących sytuacji.
Bibliografia:
- https://spartanska.pl/wp-content/uploads/raport_udary-m%C3%B3zgu.pdf
- B. Błażejewska – Hyżorek, A Czernuszenko, A. Członkowska i wsp., Wytyczne postępowania w udarze mózgu. „Polski przegląd Neurologiczny” 2019.
