Migdałek gardłowy (wyrośla adenoidalne) zbudowany jest z tkanki chłonnej i jest częścią systemu nazywanego pierścieniem Waldeyera lub układem chłonnym gardła. Jego zadaniem jest ochrona układu oddechowego i pokarmowego przed szkodliwym działaniem drobnoustrojów chorobotwórczych. W okresie wczesnego dzieciństwa jest ważną częścią struktury odpornościowej organizmu. Po trzecim roku życia traci swoje znaczenie i powinien zanikać. Jednak, w niektórych przypadkach, może dojść do patologicznego powiększenia się trzeciego migdałka i poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Pierścień Waldeyera (układ chłonny gardła)
Jest to część układu odpornościowego błon śluzowych tworząca układ limfatyczny w nosogardle. W jej skład wchodzą:
- migdałek gardłowy,
- migdałki trąbkowe,
- migdałki podniebienne,
- migdałek językowy,
- grudki chłonne rozproszone w błonie śluzowej gardła,
- pasma boczne tkanki chłonnej w tylnej ścianie gardła.
Przyczyny przerostu migdałka gardłowego
Główną przyczyną przerostu migdałka gardłowego są nawracające infekcje górnych dróg oddechowych. Każda infekcja zwiększa aktywność migdałka gardłowego. Powiększa on swoje rozmiary na skutek zwiększonego zapotrzebowania na wytwarzane przez niego przeciwciała. Długotrwała stymulacja może spowodować trwały przerost i utratę zdolności ochronnych. Inne przyczyny to: narażenie na dym tytoniowy, alergiczny nieżyt nosa i refluks żołądkowo — przełykowy. Także w przypadku osobniczo wąskiej jamy nosowo-gardłowej nawet mało przerośnięty migdałek może upośledzać drożność nosa i stać się przyczyną dolegliwości.
Objawy i skutki przerostu migdałka gardłowego
Przerost migdałka gardłowego dotyczy najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym. Kiedy powiększony migdałek zaczyna zajmować ponad 60% przestrzeni nosogardła, pojawiają się objawy związane z upośledzeniem drożności dróg oddechowych:
- Chrapanie, a nawet epizody bezdechu w czasie snu. Częste budzenie się i nadmierne pocenie w nocy. Ciągłe zmęczenie i niedotlenienie jest groźne dla rozwoju dziecka.
- Oddychanie przez otwarte usta. Brak możliwości oddychania przez nos sprawia, że powietrze dostające się do dróg oddechowych nie jest odpowiednio ogrzane i oczyszczone. Sprzyja to rozwojowi infekcji bakteryjnych i wirusowych.
- Niedosłuch. Powiększony migdałek gardłowy może blokować trąbki słuchowe, które odprowadzają wydzieliny z ucha środkowego do gardła. Gromadzenie się płynu w uchu środkowym skutkuje upośledzeniem przewodzenia dźwięku i zapaleniem tego organu.
- Twarz adenoidalna. Długotrwałe oddychanie przez otwarte usta powoduje charakterystyczne zniekształcenie rysów twarzy, czego skutkiem są: cofnięcie żuchwy, dolne położenie języka, gotycki typ podniebienia (wyższe i węższe), wady zgryzu (zwężenie górnego łuku zębowego, wysunięcie zębów przednich) i podłużna twarz.
- Zaburzenia wymowy — tzw. nosowanie zamknięte. Powiększony migdałek gardłowy upośledza rezonowanie jamy nosowej podczas mówienia, powoduje to wymawianie zniekształconych głosek
- Spadek masy ciała. Utrudnione przełykanie może zniechęcać dziecko do jedzenia i powodować niedożywienie.
- Zaburzenia zachowania (nerwowość, męczliwość, nadpobudliwość ruchowa), a także problemy z nauką i skupieniem uwagi.
- Przewlekły katar i ściekanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła.
- Nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych.
- Nieprzyjemny zapach z ust.
Diagnozowanie i leczenie przerostu migdałka gardłowego
Pojawienie się u dziecka któregoś z powyższych objawów powinno skłonić rodziców do niezwłocznej wizyty u lekarza laryngologa. Specjalista wykona badania, które umożliwią postawienie prawidłowej diagnozy. Obecnie standardem oceny migdałka gardłowego jest fiberoskopia — badanie endoskopowe nosogardła. Jeżeli przerost nie jest istotny, lekarz może zastosować leczenie zachowawcze — sterydami donosowymi lub poprzez pobudzanie układu odpornościowego (immunostymulację).
Wskazania do chirurgicznego usunięcia migdałka gardłowego
Wskazaniami do usunięcia migdałka gardłowego są: niedrożność nosa, zaburzenia oddychania w czasie snu, nosowanie zamknięte i wady zgryzu. Objawy te występują gdy ⅔ światła nozdrzy tylnych jest zamknięte przez przerośnięty migdał. Także nawracające ostre zapalenie ucha środkowego, nawracające wysiękowe zapalenie ucha środkowego oraz nawracające i przewlekłe zapalenie zatok przynosowych są wskazaniem do zastosowania adenoidektomii.
Adenoidektomia to chirurgiczny zabieg laryngologiczny polegający na usunięciu przerośniętego migdałka gardłowego. Stosuje się go u dzieci powyżej trzeciego roku życia.
Przerost migdałka gardłowego u dorosłych
Przerośnięty trzeci migdał również u dorosłych może wymagać leczenia. Objawami zapalenia tzw. przetrwałego migdałka gardłowego są: ból gardła, trudności w połykaniu, uczucie przeszkody w gardle, ból szyi, powiększone węzły chłonne, przykry zapach z ust, stan podgorączkowy i ogólne osłabienie. Takie symptomy powinny skłonić do wizyty u laryngologa. Nieleczone zapalenie migdałków może prowadzić do groźnych powikłań, np. sepsy, zapalenia mięśnia sercowego czy zapalenia stawów.
Bibliografia:
- Greg R. Licameli, David E. Tunkel: „Otolaryngologia dziecięca. Diagnostyka i leczenie”. Redakcja wydania polskiego: Jarosław Szydłowski. Wydawnictwo MediPage 2015r.
- Przerost migdałków u dzieci | Pediatria – mp.pl
- klopotliwy-trzeci-migdal-1.pdf (zspdomiechowice.pl)
