Otolaryngolog - czym się zajmuje i kim jest?
Na samym początku wyjaśniamy kwestię nazewnictwa: lekarz otolaryngolog (otorynolaryngolog) bywa najczęściej i popularnie nazywany laryngologiem. Nazwy te używane są zamiennie i odnoszą się do tej samej osoby, wykonującej zawód medyczny, która zajmuje się diagnostyką i leczeniem chorób w obrębie głowy i szyi. „Laryngolog” jest nazwą krótszą, prostszą do zapamiętania i wymówienia dla pacjenta, stąd najczęściej właśnie tym mianem określamy otorynolaryngologa. Natomiast wśród samych specjalistów czy w literaturze medycznej częściej używa się tych dłuższych nazw, jakimi są “otorynolaryngolog” lub “otolaryngolog”. W tym tekście te określenia będą używane zamiennie.
Specjalista otorynolaryngologii, aby móc wykonywać swoją profesję i tym otorynolaryngologiem się nazywać, musi przejść szkolenie specjalizacyjne. Otolaryngolog diagnozuje i leczy oraz zajmuje się profilaktyką chorób: nosa i uszu, kości skroniowej, zatok przynosowych, jamy ustnej, gardła i krtani, tchawicy, oskrzeli, przełyku, głowy, szyi i przyległych struktur oraz zajmuje się diagnostyką i terapią schorzeń zmysłów: słuchu i równowagi, węchu oraz smaku. Otorynolaryngolog przy rozpoznawaniu niektórych chorób często współpracuje również ze specjalistami z zakresu foniatrii i audiologii.
Wykaz chorób laryngologicznych, którymi zajmuje się specjalista otolaryngologii
Jak już zostało wspomniane, specjalista otolaryngolog specjalizuje się leczeniem chorób uszu, nosa i struktur jamy nosowej, jamy ustnej oraz gardła, krtani oraz pokrewnych struktur zlokalizowanych w obrębie głowy i szyi. Do takich problemów medycznych zaliczają się m.in.:
- choroby obejmujące przewód słuchowy i dotyczące ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego,
- anginy (zwłaszcza te o charakterze nawrotowym, niedoleczone, których powikłaniem może być zapalenie ucha środkowego),
- urazy akustyczne (np. przerwanie błony bębenkowej)
- czyraki przedsionka nosa,
- ostre nieżyty nosa (również te o charakterze alergicznym czy naczynioruchowym), związane z uszkodzeniem błony śluzowej nosa;
- polipy nosa,
- zapalenie zatok przynosowych,
- nowotwory złośliwe nosa i zatok przynosowych,
- ostre i przewlekłe zapalenia błony śluzowej jamy ustnej,
- ropnie okołomigdałkowe,
- przerosty migdałka gardłowego czy migdałków podniebiennych,
- duszność krtaniowa,
- włókniak młodzieńczy,
- guzy ślinianki przyusznej,
- zapalenia krtani o rozmaitym charakterze,
- nowotwory łagodne krtani.
Objawy, które powinny skłonić do wizyty u otolaryngologa i konsultacji
Na badanie otolaryngologiczne do specjalisty warto się zgłosić, gdy zauważasz u siebie lub swoich bliskich takie objawy jak:
- długotrwała chrypka,
- utrata głosu (przedłużająca się, która pojawiła się np. podczas przeziębienia, jak i ta powtarzająca się),
- ciągły ból gardła – zwłaszcza ten, który nie zmniejsza się po zastosowaniu rozmaitych środków farmakologicznych,
- szumy uszne,
- powiększenie węzłów chłonnych w okolicach szyi czy powiększenie ślinianek,
- pojawianie się zawrotów głowy,
- trudności z oddychaniem (np. oddychanie przez nos jest właściwie niemożliwe), które pojawiają się zarówno w trakcie dnia, jak i w nocy,
- upośledzenie słuchu oraz utrata słuchu,
- problemy z równowagą,
zaburzenia węchu oraz smaku, - problemy z przełykaniem.
Specjalista po przeprowadzeniu z pacjentem dokładnego wywiadu medycznego wykona stosowne badania diagnostyczne, aby sprawdzić, z jakim problemem boryka się pacjent. Charakter tych przeprowadzonych oraz zlecanych badań może być bardzo różny – od prostych testów z wykorzystaniem wziernika, poprzez fiberoskopię (do jej wykonania wykorzystuje się nowoczesny sprzęt w postaci giętkiego endoskopu), aż po tomografię komputerową.
Laryngologia - badania i procedury w ramach diagnostyki oraz leczenia
Specjalista nie tylko wykonuje zabiegi i testy, wykorzystując do tego sprzęt medyczny, ale zajmuje się również edukowaniem pacjentów. Wielu problemów, które na co dzień leczy laryngolog, można by uniknąć, gdyby została wdrożona odpowiednia profilaktyka (np. właściwe zachowania higieniczne).
Ważnym elementem każdej wizyty u otolaryngologa jest również szczegółowy wywiad medyczny, w którym pojawiają się pytania dotyczące różnych objawów, historii urazów w obrębie twarzoczaszki, medycznego i chirurgicznego leczenia struktur w obrębie głowy i szyi czy przyjmowanych leków.
Dodatkowo specjalista wykonuje lub zleca (w zależności od potrzeb i kierunku diagnostycznego):
- sprawdzenie węzłów chłonnych i ślinianek (badanie palpacyjne),
- badania obejmujące nos, gardło, krtań, które przeprowadzane są z użyciem wziernika, szpatułek, lusterka,
- klasyczną endoskopię jamy nosowej (z użyciem sztywnego endoskopu; przeprowadza się ją po znieczuleniu błony śluzowej nosa),
- fiberoskopię – badanie endoskopowe z użyciem giętkiego endoskopu, na którego końcu jest kamera,
- obrazowanie z użyciem radiogramu, tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego,
- wycinki histopatologiczne,
- wykonanie badań słuchu,
- przeprowadzenie interwencji chirurgicznych, np. korekcję przegrody nosowej.
Jedną z najczęstszych procedur wykonywanych w gabinecie specjalisty jest usuwanie woszczyny, która powstaje przez nieprawidłową higienę uszu. Laryngolog zakrapla także uszy, wykonuje punkcje zatok szczękowych, usuwa ciała obce z gardła, nacina ropnie (np. języka) czy wędzidełko języka.
Otolaryngologia dziecięca
Lekarze zajmujący się problemami laryngologicznymi u osób poniżej 18 roku życia są specjalistami w zakresie otolaryngologii dziecięcej. Część problemów charakterystycznych dla tego wieku z powodzeniem może być leczona przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (lekarza rodzinnego) czy pediatrę, ale wiele z nich wymaga zaangażowania w proces leczenia laryngologa. Powtarzającymi się problemami wśród najmłodszych są przede wszystkim:
- przerosty migdałków – często aby skutecznie rozwiązać problem, konieczne są zabiegi operacyjne,
- zapalenia błony śluzowej nosa,
- krwawienia z nosa, które mają charakter nawracający,
- zapalenia gardła,
- ciała obce w obrębie nosa i gardła.
Jak zapisać się na wizytę do laryngologa i wykonać badanie otolaryngologiczne? Czy skierowanie jest niezbędne?
Chcąc skorzystać z wizyty realizowanej w ramach umowy z NFZ, należy uzyskać skierowanie do specjalisty. Może je wystawić, np. pediatra czy lekarz rodzinny. Wiąże się to z koniecznością oczekiwania na termin wizyty, który wynosi od kilku dni do nawet kilku miesięcy.
Natomiast klinika, do której zgłasza się pacjent w ramach wizyty prywatnej, nie potrzebuje przedstawienia skierowania, ponieważ nie jest ono niezbędne do przeprowadzenia konsultacji.
Bibliografia:
- Program specjalizacji w zakresie otorynolaryngologii dla lekarzy posiadających specjalizację I stopnia w dziedzinie otolaryngologii. CMKP 2014.
- Godycki-Ćwirko, M., Kosiek, K., Latkowski, J. Choroby uszu, nosa, jamy ustnej, gardła i krtani. PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2008.
- Latkowski, J.B. (red.) Otorynolaryngologia. Podręcznik dla studentów i specjalizujących się lekarzy. PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2017.
