Narząd Cortiego

Ucho ludzkie jest niezwykle skomplikowanym narządem słuchu i równowagi, który składa się z trzech głównych części: ucha zewnętrznego, ucha środkowego i ucha wewnętrznego. To właśnie w uchu wewnętrznym znajduje się struktura zwana ślimakiem (ze względu na zwinięty kształt) o średnicy około 9 mm i długości 3,2 – 3,5 cm, gdyby go całkowicie rozwinąć. Wzdłuż całej długości ślimaka rozciąga się narząd Cortiego (narząd spiralny). Choć długością dorównuje ślimakowi — jest znacznie mniejszy pod względem szerokości i wysokości. W najszerszym miejscu osiąga 0,5 milimetra, a wysokość nie przekracza 0,15 mm. Pomimo mikroskopijnych rozmiarów, odgrywa kluczową rolę w procesie słyszenia.

Czym jest nagła głuchota?

Nagłą głuchotą potocznie określa się nagły niedosłuch czuciowo-nerwowy. Rozwija się on gwałtownie w czasie do 72 godzin i skutkuje pogorszeniem słuchu przede wszystkim w jednym uchu (rzadziej w obu). Kryterium audiometrycznym, pozwalającym stwierdzić wystąpienie nagłej głuchoty, jest przesunięcie progu słuchu wynoszące powyżej 30 dB i dotyczy to co najmniej 3 sąsiadujących częstotliwości.

W związku z tym, że zazwyczaj nie ma możliwości porównania obecnego wyniku badania audiometrycznego z tym sprzed wystąpienia nagłej głuchoty, punktem odniesienia jest ucho przeciwne, które nie zostało objęte procesem chorobowym.Gdy głuchota dotyczy obu uszu, uzyskany wynik porównuje się ze średnim poziomem słyszenia adekwatnym do wieku danego pacjenta.

U prawie wszystkich chorych nagła głuchota występuje w towarzystwie szumów usznych. Dodatkowo nawet co 4 osoba z nagłą głuchotą doświadcza także zawrotów głowy, które są dla chorujących szczególnie uciążliwie i pogłębiają negatywny wpływ choroby na codzienne życie pacjenta z niedosłuchem czuciowo-nerwowym.

Narząd Cortiego. Lokalizacja

Ucho wewnętrzne (wraz ze ślimakiem) znajduje się w kości skroniowej czaszki, która chroni delikatne struktury przed urazami mechanicznymi. Narząd Cortiego zlokalizowany jest w części ślimaka nazywanej przewodem ślimakowym (scala media). Przewód wypełniony jest endolimfą, a narząd Cortiego spoczywa na jego dolnej ścianie — błonie podstawnej.

Narząd Cortiego. Budowa

Narząd Cortiego zbudowany jest z elementów zapewniających możliwość przekształcania drgań dźwiękowych w impulsy elektryczne, które są przekazywane do mózgu:

  • Błona podstawna. Rozciąga się na całej długości ślimaka — jest cieńsza i sztywniejsza u podstawy, szersza i bardziej elastyczna w szczycie. Dzięki temu różne jej fragmenty rezonują z różnymi częstotliwościami dźwięków.
  • Komórki rzęsate zewnętrzne. Jest ich od 12000 do 20000, a każda może zawierać nawet do 150 włosków słuchowych. Zgrupowane są w trzech rzędach, mają zdolność do skracania się i wydłużania w reakcji na dźwięk, co dodatkowo wzmacnia ruchy błony podstawnej i zwiększa czułość narządu.
  • Komórki rzęsate wewnętrzne. Są to komórki odbierające dźwięk, przekształcają ruchy błony podstawnej w impulsy elektryczne, jest ich ok. 3500 ustawionych w jednym rzędzie, a każda zawiera od 30 do 100 włosków słuchowych.
  • Włoski słuchowe. Cienkie wypustki na szczycie komórek rzęsatych, ich ruch aktywuje te komórki.
  • Błona nakrywkowa. Żelatynowata struktura przykrywająca zewnętrzne komórki rzęsate, zanurzone są w niej włoski słuchowe.
  • Komórki filarowe. Z nich zbudowany jest tunel Cortiego oddzielający komórki rzęsate zewnętrzne od wewnętrznych.
  • Komórki falangowe. Stabilizują komórki rzęsate, wraz z komórkami filarowymi tworzą szkielet narządu Cortiego.
  • Tunel Cortiego. Przestrzeń oddzielająca komórki rzęsate zewnętrzne od wewnętrznych, przebiegają przez nią włókna nerwowe.
  • Włókna nerwowe. Łączą się z komórkami rzęsatymi, przekazują impulsy do ośrodków słuchowych w mózgu.

Warto zauważyć, że wszystko to precyzyjnie działa w przestrzeni, której kubatura nie przekracza trzech milimetrów sześciennych!

Jak działa narząd Cortiego?

Dźwięk dociera do ucha wewnętrznego pod postacią drgań mechanicznych. Wywołują je fale dźwiękowe, które przechodzą przez zewnętrzny przewód słuchowy i powodują wibracje błony bębenkowej w uchu środkowym. Łańcuch kosteczek słuchowych (młoteczek, kowadełko, strzemiączko) wzmacnia te wibracje i przekazuje do okienka owalnego, które wprawia w falowanie płyn (endolimfę) w przewodzie ślimakowym.

  • Ruch błony podstawnej. Falujący płyn powoduje ruchy błony podstawnej, na której ulokowany jest narząd Cortiego. Ruchy błony podstawnej są różne w zależności od częstotliwości dźwięku – wysokie częstotliwości wywołują drgania bliżej podstawy ślimaka, a niskie bliżej wierzchołka.
  • Zginanie włosków słuchowych w komórkach rzęsatych. Drgania błony podstawnej powodują zginanie się włosków słuchowych i otwieranie kanałów jonowych w komórkach rzęsatych.
  • Przekształcanie bodźców mechanicznych w impulsy elektryczne. Przez otwarte kanały jonowe napływają jony potasu (K+) depolaryzując komórkę rzęsatą co prowadzi do uwolnienia neuroprzekaźników.
  • Przekazywanie impulsu elektrycznego do mózgu. Uwolnione neuroprzekaźniki pobudzają włókna nerwowe w nerwie ślimakowym (części nerwu przedsionkowo — ślimakowego) i sygnał jest przesyłany do ośrodków słuchowych w mózgu. Mózg analizuje i przetwarza wszystkie sygnały, tworząc wrażenie słuchowe.

Znaczenie narządu Cortiego

Narząd Cortiego odgrywa fundamentalną rolę w procesie słyszenia. Dzięki niemu możliwe jest przekształcanie, wywoływanych przez fale dźwiękowe, mechanicznych drgań na impulsy nerwowe i precyzyjne rozróżnianie częstotliwości dźwięku. Wzmacnia dźwięki bardzo ciche i chroni słuch przed dźwiękami zbyt głośnymi. Narząd Cortiego jest sercem układu słuchowego. Bez niego słyszenie byłoby niemożliwe. To dzięki niemu możemy rozróżniać różnorodne dźwięki, takie jak muzyka, mowa czy dźwięki otoczenia, co ma ogromne znaczenie w naszym codziennym życiu, komunikacji i orientacji przestrzennej. Dlatego warto pamiętać o regularnych profilaktycznych badaniach słuchu, które pozwalają wcześnie wykryć wszelkie problemy i zapobiec ich skutkom, zanim staną się nieodwracalne.