Co to jest woskowina i jaką pełni rolę?
Przewód słuchowy zewnętrzny (meatus acusticus externus) ma głębokość około 2-3 cm i średnicę około 1cm. Kanał ten dzieli się na dwie części: chrzęstną i kostną. Część chrzęstna jest wyłożona drobnymi włoskami zwanymi rzęskami, które zapobiegają przedostawaniu się zanieczyszczeń i ciał obcych do ucha. Z drugiej strony kostna część kanału zbudowana jest z gęstej tkanki kostnej, która zapewnia ochronę delikatnych struktur ucha środkowego i wewnętrznego. Kanał słuchowy zewnętrzny jest zakończony błoną bębenkową.
Woskowina (wosk uszny) to gęsta i lepka substancja koloru żółtego lub brązowego jest wytwarzana w części chrzęstnej przewodu słuchowego z gruczołów łojowych i potowych. Pełni ona bardzo ważną funkcję. Nawilża przewód słuchowy i usuwa złuszczone części naskórka. Zapobiega dostawaniu się bakterii, grzybów, owadów i innych zanieczyszczeń. W trakcie poruszania żuchwą (gryzienie, żucie, mówienie) woskowina przesuwa się w kierunku zewnętrznego ujścia kanału, zabierając ze sobą wszelkie, zbędne w uchu elementy. Krótko mówiąc – jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania naszego słuchu.
Jeżeli woskowiny zbierze się za dużo, może dojść do utworzenia czopu woskowinowego i zatkania przewodu słuchowego.
Przyczyny powstawania czopu woskowinowego
Czop woskowinowy (korek woskowinowy) – blokada zewnętrznego przewodu słuchowego przez nadmierną ilość wydzieliny. Przyczyny powstawania czopów woskowinowych:
- Używanie patyczków higienicznych. Patyczek podrażnia delikatną skórę w kanale słuchowym, powodując zwiększone wydzielanie woskowiny. Dodatkowo popycha woskowinę w głąb kanału, co sprzyja tworzeniu się czopu.
- Anatomiczne nieprawidłowości w budowie ucha, np. zbyt wąski przewód słuchowy.
- Długotrwałe noszenie zatyczek i słuchawek dousznych oraz niektórych aparatów słuchowych utrudnia samooczyszczanie się uszu i ułatwia tworzenie się czopu.
- Genetyczna skłonność do nadmiernego wytwarzania woskowiny.
- Duże stężenie pyłów i smog w otoczeniu.
- Schorzenia dermatologiczne, np. atopowe zapalenie skóry.
Objawy utworzenia się czopu woskowinowego
- Swędzenie uszu.
- Uczucie rozpierania w uchu.
- Niedosłuch.
- Szumy w uchu.
- Kaszel.
Warto pamiętać, że takie objawy mogą występować także przy innych schorzeniach uszu – dlatego, gdy zaistnieją, najlepiej skontaktować się z laryngologiem.
Czyszczenie uszu. Kiedy jest wskazane?
O regularnym czyszczeniu uszu powinny pamiętać osoby mające tendencję do nadmiernego wytwarzania woskowiny (na nadprodukcję woskowiny narażone są także dzieci i ludzie w podeszłym wieku), osoby dotknięte nieprawidłową budową ucha, a także wszyscy, którzy długotrwale korzystają z zatyczek i słuchawek dousznych oraz z niektórych aparatów słuchowych. Zabieg czyszczenia kanałów słuchowych powinien być wykonany profesjonalnie i bezpiecznie – najlepiej skorzystać z pomocy laryngologa.
Domowe sposoby czyszczenia uszu
Jeżeli nasz słuch nie szwankuje, musimy dbać tylko o higienę zewnętrznych części uszu – małżowin usznych. Głębsze partie, gdy uszy są zdrowe, oczyszczają się same i nie ma potrzeby ingerować w ten proces. Jednak, z różnych przyczyn, może dojść do zatkania ucha. Jest to przykra dolegliwość powodująca duży dyskomfort. Zanim spróbujemy rozwiązać problem we własnym zakresie – warto skonsultować się z lekarzem, bo sami nigdy nie możemy być pewni przyczyny zaburzeń słuchu. Specjalista zleci odpowiednie badania i postawi prawidłową diagnozę. Samodzielne dokonywanie czyszczenia kanału słuchowego może pogłębić problemy i spowodować komplikacje.
Najbardziej popularne domowe sposoby czyszczenia:
- Czyszczenie patyczkami higienicznymi.
- Zastosowanie środków zmiękczających woskowinę (krople, spraye, żele).
- Świecowanie uszu.
- Zakrapianie ucha wodą utlenioną.
- Zakrapianie ucha oliwą z oliwek.
- Płukanie uszu wodą (irygacja).
Czyszczenie patyczkami higienicznymi
Bardzo niebezpieczna metoda, specjaliści odradzają jej stosowanie. Wkładanie patyczków do przewodu słuchowego może spowodować podrażnienia błony bębenkowej, a nawet trwałe uszkodzenie słuchu.
Patyczek spycha woskowinę w głąb kanału słuchowego z części chrzęstnej do części kostnej. Sprzyja to tworzeniu się czopów woskowinowych i stanów zapalnych w miejscu gdzie brakuje rzęsek, które mogłyby wyprowadzić woszczynę na zewnątrz kanału słuchowego.
Zastosowanie środków zmiękczających woskowinę
W aptekach dostępne są, bez recepty, środki zmiękczające woskowinę w uchu. Takie krople, spraye i żele należy stosować zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania i najlepiej po konsultacji z lekarzem.
Świecowanie uszu
Świecowanie polega na wprowadzeniu do ucha specjalnie wydrążonej świeczki i zapaleniu jej. W uchu wytwarza się podciśnienie i rozmiękczona, pod wpływem zwiększonej temperatury, woskowina zostanie wessana do wnętrza świeczki. Lekarze nie zalecają tego zabiegu. Zastosowanie go stwarza ryzyko oparzeń oraz podrażnień przewodu słuchowego i w efekcie zapalenia ucha.
Zakrapianie ucha wodą utlenioną
Po zapuszczeniu 4 – 5 kropli wody utlenionej do kanału słuchowego, usłyszymy charakterystyczny szum w uchu (w kontakcie z błoną śluzową woda utleniona rozpada się na tlen i wodę). Po ustaniu tego szumu (kilka minut), przechylamy głowę w drugą stronę i pozwalamy płynowi wypłynąć. Ten sposób również nie jest zalecany przez specjalistów, woda utleniona może spowodować uszkodzenie błony bębenkowej.
Zakrapianie ucha oliwą z oliwek
W tej metodzie wprowadzamy kilka kropel oliwy do przewodu słuchowego i czekamy 5 minut z przechyloną głową. Można to powtarzać dwa razy dziennie. Rozmiękczona woskowina powinna sama wypłynąć z ucha.
Płukanie uszu wodą (irygacja)
Na rynku dostępne są specjalne zestawy do samodzielnego płukania uszu. Jeżeli chcesz wykonać ten zabieg w domu – postępuj zgodnie z instrukcją dołączoną do urządzenia.
Warto pamiętać, że jest to niebezpieczny zabieg i nie bez powodu w procedurach medycznych tylko lekarz laryngolog ma prawo do jego wykonywania.
Płukanie uszu jest szczególnie niebezpieczne w przypadku perforacji błony bębenkowej (nigdy nie możemy mieć pewności w jakim stanie jest nasza błona bębenkowa). W takim przypadku wszystkie zanieczyszczenia możemy wprowadzić do ucha środkowego narażając się na poważną infekcje.
Zbyt duże ciśnienie wprowadzone do przewodu słuchowego może uszkodzić błonę bębenkową.
Warto pamiętać
Higiena zdrowych uszu polega na myciu ich zewnętrznych części (małżowin usznych) ciepłą wodą z mydłem o naturalnym pH. Czyszczenie przewodów słuchowym zaleca się powierzyć specjalistom. Pod żadnym pozorem nie wolno wkładać w głąb ucha żadnych przedmiotów. Przyczyną słabszego słyszenia może być nie tylko zalegająca woskowina, jest to także objaw wielu innych, groźnych schorzeń. Lekarz dokona niezbędnych badań, postawi prawidłową diagnozę i zaordynuje skuteczne leczenie.
Bibliografia:
https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/121432,czop-woskowinowy
Otolaryngologia, redakcja Bożydar Latkowski, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2017 r.
