Choroba Meniere’a nazywana jest także idiopatycznym wodniakiem błędnika. Dotyczy ucha wewnętrznego – nadmierne gromadzący się płyn doprowadza do rozerwania błędnika błoniastego i wylewania się endolimfy, która uszkadza nerw ślimakowy i przedsionkowy. Jest schorzeniem niezbyt częstym, zmaga się z nią jedna osoba na dwa tysiące. Ma charakter napadowy. Napady mogą trwać od kilku minut do kilku godzin, jednak nie dłużej niż dobę. Zawroty głowy, będące głównym objawem choroby Meniere’a, mogą uniemożliwić bezpieczne poruszanie się czy kierowanie samochodem.
Przyczyny choroby Meniere'a
Podłoże choroby Meniere’a nie jest dokładnie znane. Wiadomo, że w błędniku błoniastym gromadzi się nadmierna ilość śródchłonki (zbyt duża produkcja lub zablokowane ujście nadwyżki), co doprowadza do rozerwania błędnika błoniastego, naruszenia równowagi płynów ucha wewnętrznego i uszkodzenia nerwu przedsionkowego i ślimakowego. Później uszkodzone organy goją się, objawy znikają, następuje okres uśpienia choroby, a po pewnym czasie cały cykl powtarza się. Czynnikami ryzyka wystąpienia tej choroby są:
- uwarunkowanie genetyczne,
- przebyte infekcje uszu,
- choroby metaboliczne (np. cukrzyca),
- urazy mechaniczne,
- przyjmowane leki ototoksyczne. Najbardziej podatny na ich uszkadzające działanie jest ślimak (odpowiedzialny za zmysł słuchu i równowagi,
- choroby autoimmunologiczne (w tych chorobach dochodzi do nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego – ataku na własne tkanki),
- choroby naczyniowe,
- otoskleroza (choroba błędnika kostnego).
Objawy choroby Meniere'a
Atak choroby Meniere’a zazwyczaj zaczyna się nagle. Do najczęstszych objawów należą:
- zawroty głowy,
- oczopląs,
- nudności i wymioty,
- szumy w uchu. Przeważnie jest to pierwszy objaw napadu choroby. Może wystąpić dzwonienie, brzęczenie, syczenie lub szelest,
- uczucie pełności i rozpierania w uchu,
- pogorszenie słuchu. Najczęściej jest przejściowe, ale przy braku odpowiedniego leczenia może prowadzić do trwałego niedosłuchu,
- zaburzenia równowagi. U osób z zaawansowaną postacią choroby występuje stałe poczucie braku równowagi,
- zmiany nastroju, niepokój i lęk. Wynikają z obawy chorego przed nawrotem choroby, może to prowadzić do depresji.
W trakcie ataku chory może być blady i obficie się pocić. W razie wystąpienia objawów wskazujących na chorobę Meniere’a należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza otolaryngologa. Choroba charakteryzuje się występowaniem okresów zaostrzeń i remisji. Czasami objawy pojawiają się kilka razy dziennie, czasami 2 – 3 razy w roku.
Rozpoznanie choroby Meniere'a
Chorobę Meniere’a diagnozuje się na podstawie występujących objawów. Należy wykluczyć inne schorzenia powodujące podobne dolegliwości: zapalenie nerwu przedsionkowego, zapalenie ucha wewnętrznego, guz kąta mostowo – móżdżkowego, przetokę perylimfatyczną czy niewydolność tętnic kręgowych i tętnic podstawnych mózgu. Niezbędne są badania audiometryczne (audiometria tonalna, audiometria impendancyjna, audiometria mowy, audiometria odpowiedzi wywołanych z pnia mózgu). Przydatne mogą się też okazać badania obrazowe – rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa. Czasami konieczne są konsultacje innych specjalistów, np. neurologa lub okulisty.
Leczenie choroby Meniere'a
Choroba Meniere’a jest nieuleczalna. Możliwe jest tylko leczenie objawowe, które łagodzi występujące podczas napadów dolegliwości. W farmakoterapii stosuje się leki przeciwko zawrotom głowy, leki moczopędne i leki poprawiające krążenie krwi w uchu wewnętrznym. Niektóre leki aplikuje się bezpośrednio do jamy bębenkowej. Jeżeli leczenie farmakologiczne nie przynosi pożądanych efektów, możliwe jest wdrożenie postępowania chirurgicznego. Wykonywane operacje to między innymi, przecięcie nerwu przedsionkowego, zabieg na worku endolimfatycznym czy zabieg wytworzenia przetoki śródchłonki. Leczenie operacyjne jest najskuteczniejsze. Wprawdzie nie zatrzymuje rozwoju choroby, ale pomaga łagodzić objawy i czasami zapewnia wieloletnie okresy remisji.
Postępowanie w okresie remisji choroby Meniere'a
Zmiana stylu życia i odpowiednie postępowanie bardzo pomaga w leczeniu choroby Meniere’a i zapobiega jej nawrotom. Warto zwrócić uwagę na:
- możliwość unikania sytuacji stresogennych. W przypadku nieradzenia sobie ze stresem należy skorzystać z porady psychologa lub psychoterapeuty,
- uregulowany tryb życia – odpowiednia długość snu i odpoczynku,
- odpowiednie odżywianie – dieta bogatobiałkowa i ograniczenie soli i płynów,
- unikanie używek: alkoholu i tytoniu,
- ćwiczenia fizyczne zwiększające siłę mięśni, usprawniające chodzenie i stabilizujące równowagę,
- unikanie gwałtownych ruchów, zwłaszcza głową.
W przypadku pojawienia się pierwszych objawów choroby warto położyć się, odprężyć i postarać się uspokoić. Pomocne są ćwiczenia rozluźniające. Oczywiście należy regularnie zażywać zlecone leki i przestrzegać terminów kontrolnych wizyt lekarskich.
