Narząd słuchu odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie dwóch zmysłów – słuchu i równowagi. Wszelkie pojawiające się w nim nieprawidłowości, znacznie obniżają komfort naszego życia. Wraz z upływem lat, sprawność słuchowa maleje, ponieważ komórki odpowiedzialne za odbieranie dźwięków ulegają degradacji (i nie regenerują się). Niedosłuch nie pojawia się nagle, ubytek słuchu powiększa się bardzo powoli, często nawet nie zdajemy sobie sprawy, że gorzej słyszymy.
W przypadku kłopotów ze słuchem tak jak i w przypadku każdej innej choroby decydującą rolę odgrywa czas wykrycia potencjalnych problemów. Regularne badania słuchu umożliwiają zdiagnozowanie nieprawidłowości we wczesnej fazie i skuteczną interwencję.
Wskazania do badania słuchu
Badanie słuchu jest wskazane dla osób, których dotyczą czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia niedosłuchu:
- Długotrwałe narażenie na hałas powyżej 85 decybeli. Także słuchanie głośnej muzyki przez słuchawki.
- Stosowanie leków ototoksycznych,
- Nadmierne spożycie alkoholu i palenie papierosów.
- Uwarunkowania genetyczne – występowanie niedosłuchu w rodzinie.
- Choroby przewlekłe, np. miażdżyca, cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze.
- Wiek. Po 50 roku życia wzrasta ryzyko wystąpienia niedosłuchu.
Koniecznie należy zbadać słuch gdy zauważymy, że:
- Inni zwracają nam uwagę, że mówimy zbyt głośno.
- Często prosimy rozmówcę, by powtórzył wypowiedź.
- W czasie rozmowy telefonicznej mamy problemy ze zrozumieniem poszczególnych słów.
- Bliscy skarżą się na zbyt głośne nastawianie telewizora lub radia.
- Gubimy wątek rozmowy gdy kilka osób mówi jednocześnie.
- Nie słyszymy szeptu.
- Zdarza nam się nie usłyszeć dzwonka do drzwi, gwizdu czajnika czy sygnału telefonu.
- Nie potrafimy określić kierunku, z którego dochodzą dźwięki.
- Gorzej rozumiemy osoby, które mają wysoki tembr głosu.
- Pojawiają się szumy uszne.
Nie wolno lekceważyć takich objawów – stan naszego słuchu będzie się tylko pogarszać. Nieleczony niedosłuch powoduje trudności w nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi, czujemy się nieakceptowani, ogarnia nas poczucie izolacji i osamotnienia, wycofujemy się z życia społecznego – ma to bardzo negatywny wpływ na psychikę i może sprzyjać rozwojowi depresji. Nie należy czekać, aż pojawią się wymienione wyżej problemy. Możemy im zapobiec, decydując się na profilaktyczne badanie słuchu.
Rodzaje badań słuchu
Badania słuchu są nieinwazyjne, bezbolesne i całkowicie bezpieczne. Powszechnie dostępne są dwa rodzaje badań:
- Badania subiektywne. W ich trakcie konieczne jest aktywne współdziałanie badanego – opierają się na udzielanych przez niego odpowiedziach.
- Badania obiektywne. Wykonywane są przy pomocy specjalistycznej aparatury i nie wymaga współpracy pacjenta.
Badania subiektywne
- Próby stroikowe. Wykonuje się je w celu zbadania natury niedosłuchu. Ustala się czy jest on przewodzeniowy (uszkodzenie ucha środkowego) czy odbiorczy (uszkodzenie ucha wewnętrznego). Próba Webera porównuje przewodnictwo kostne ucha prawego i lewego, a próba Rinnego ocenia pojedyncze ucho, porównując przewodnictwo kostne i powietrzne. Do badania najczęściej używa się stroiki (kamertony) o częstotliwości 266 Hz i 512 Hz.
- Audiometria tonalna. Jest to najczęściej stosowane badanie subiektywne. Odbywa się w tzw. kabinie ciszy. Pacjent nakłada słuchawki i po usłyszeniu kolejno odtwarzanych dźwięków powinien nacisnąć specjalny przycisk. Audiometr tworzy wykres, na podstawie którego ustala się typ niedosłuchu – przewodzeniowy, odbiorczy albo mieszany.
- Audiometria mowy. Ocenia nie tylko poziom słyszenia pacjenta, ale również poziom rozumienia mowy. Badanie odbywa się w takich samych warunkach jak audiometria tonalna. Zamiast pojedynczych tonów, odtwarzane są jednosylabowe słowa, które pacjent powinien powtarzać. Na podstawie tego badania można wyznaczyć np. próg rozumienia mowy (natężenie w decybelach, przy którym pacjent słyszy i powtarza połowę słów), próg wykrywania mowy (natężenie, przy którym pacjent słyszy połowę słów, ale ich nie rozumie i nie potrafi powtórzyć) i próg dyskryminacji (najmniejsze natężenie, przy którym pacjent słyszy i rozumie wszystkie słowa).
Badania obiektywne
- Audiometria impedancyjna. Obejmuje trzy elementy: tympanometrię, pomiar odruchu z mięśnia strzemiączkowego i test drożności trąbki Eustachiusza. Do ucha pacjenta wprowadza się sondę wyposażoną w głośnik, mikrofon i pompkę wytwarzającą zmiany ciśnienia. Badanie jest przydatne w diagnostyce np. wysiękowego zapalenia ucha, dysfunkcji trąbki słuchowej, otosklerozy, przerwania ciągłości kosteczek słuchowych i do określenia miejsca porażenia nerwu twarzowego. Analiza odruchu strzemiączkowego ma duże znaczenie w ocenie objawu wyrównania głośności, który przydatny jest przy protezowaniu słuchu małych dzieci.
- Badanie emisji otoakustycznych. Jest przeprowadzane w celu oceny stanu ślimaka. Na skutek skurczu zewnętrznych komórek ślimaka, powstaje sygnał akustyczny nazywany otoemisją spontaniczną (SOAE). Jest on rejestrowany przez sondę wprowadzoną do kanału słuchowego, ale da się wychwycić tylko u ok. 50% pacjentów prawidłowo słyszących. Dlatego większe zastosowanie ma badanie otoemisji wywołanej (EOAE), która jest efektem pobudzenia ucha trzaskami, dwutonami i tonami krótkimi. U osób prawidłowo słyszących, otoemisja wywołana jest rejestrowana niemal w stu procentach. Otoemisję akustyczną stosuje się także w badaniach przesiewowych słuchu u noworodków.
- Badanie słuchowych potencjałów wywołanych. Polega na rejestrowaniu sygnałów bioelektrycznych powstających na poszczególnych piętrach drogi słuchowej (od nerwu słuchowego do pnia mózgu) w odpowiedzi na bodźce dźwiękowe emitowane do ucha pacjenta przez słuchawki. Sygnały odbierane są przez trzy elektrody powierzchniowe, przyklejone w odpowiednich miejscach do skóry głowy. Badanie ma zastosowanie w diagnostyce różnicowej zaburzeń słuchu, ocenie progu słyszenia, monitorowaniu pnia mózgu i nerwu słuchowego w trakcie operacji neurochirurgicznych, we wczesnej diagnostyce guzów kąta mostowo – móżdżkowego, a także w badaniach przesiewowych słuchu u noworodków i niemowląt.
Podsumowanie
Stopniowe pogarszanie się słuchu często, przez długi czas, bywa niezauważone. Zbyt późne zdiagnozowanie niedosłuchu może przynieść nieodwracalne konsekwencje. Profilaktyczne badania słuchu są nieinwazyjne, bezbolesne i całkowicie bezpieczne. Zapewniają wczesne wykrycie problemów ze słuchem, co ułatwia ich leczenie i zapobiega powikłaniom. Nieleczony niedosłuch może powodować zaburzenia równowagi, zwiększyć ryzyko rozwoju demencji i bardzo pogarsza komfort naszego życia.
